Türkiye’nin Coğrafi Bölgeleri ve Özellikleri

Türkiye’nin coğrafi bölgeleri KPSS ders notları

Bölge Nedir?

Dünya üzerinde bir yerin doğal ve beşeri özellikleri açısından benzerlik gösteren alanlara bölge denir. Akdeniz Bölgesi, Karadeniz Bölgesi gibi.

1941 yılında Ankara’da Birinci Coğrafya Kongresinde çalışmalar sonucunda ülkemizin yedi coğrafi bölgeye ayrılması kararlaştırılmıştır.

Bölüm Nedir?

Geniş coğrafi bölgeler içerisinde farklılık gösteren bölgelerden daha küçük alanlara bölüm denir. Batı Karadeniz Bölümü, Adana Bölümü gibi

Yöre

Bölüm içinde kendine has özelliklere sahip küçük alanlara ise yöre denir. Doğu Anadolu’da Erzurum Kars Bölümünde Iğdır Yöresi, Doğu Karadeniz Bölümünde Rize Yöresi gibi.

Coğrafi bölgeleri oluşturan faktörler

  • Doğal Faktörler: Bölgenin konumu, yeryüzü şekilleri, iklim ve bitki örtüsü gibi faktörlerdir.
  • Beşeri Faktörler: Nüfus, yerleşme
  • Ekonomik faktörler: Tarım, hayvancılık, sanayi, madencilik, ticaret, turizm, ulaşım

TÜRKİYE’NİN COĞRAFİ BÖLGELERİ

Türkiye Bölgeleri
Türkiye Bölgeler Haritası

Bölgelerin izdüşüm alanlarına göre sıralanışı:

– Doğu Anadolu Bölgesi (171.000 km2)
– İç Anadolu Bölgesi (162.000 km2)
– Karadeniz Bölgesi (146.000 km2)
– Akdeniz Bölgesi (122.000 km2)
– Ege Bölgesi (85.000 km2)
– Marmara Bölgesi (67.000 km2)

KARADENİZ BÖLGESİ

Karadeniz Bölgesi Özellikleri
Karadeniz Bölgesi Haritası

Bölgenin Konumu: Ülkemizin kuzeyinde, sakarya ili doğusundan doğuda Gürcistan sınırına kadar Karadeniz’e paralel bir şekilde uzanır. Doğuda Gürcistan, güneyde Doğu Anadolu ve İç Anadolu, batıda Marmara Bölgesi, kuzeyde Karadeniz ile komşudur. Türkiye’nin coğrafi bölgeleri içerisinde doğu batı yönünde en geniş bölgedir.

Alanı: Gerçek alanı 143.537 Km² ile Ülkemiz yüzölçümünün %18’ini oluşturur. Yüzölçümü bakımından 3.bölgemizdir.

Bölümleri:
Doğu Karadeniz: Doğuda Gürcistan’dan başlar, doğuda Ordunun doğusunda Melet Çayı’na kadar uzanır. Bölgenin en yüksek ve en dağlık bölümüdür.
Orta Karadeniz: Ordunun doğusunda Melet Çayı’ndan,  Bafra Ovasının batısına kadar uzanır. Bölgenin yer şekilleri en sade olan bölümüdür.
Batı Karadeniz: Bafra ovasının batısı ile Adapazarı ovasının doğusuna kadar uzanır. Bu bölgede dağlık ve engebelidir.

YERYÜZÜ ŞEKİLLERİ

Kıyıları: Dağların kıyı çizgisine paralel uzandığı, girinti çıkıntının az olduğu boyuna kıyı tipi görülür. Doğal liman sayısı azdır. Sinop tek doğal limandır. Kıyı çizgisine paralel uzanan sıra dağlar, kıyı ile iç kesimler arasındaki ulaşım boğazlar ve geçitlerle sağlanır. Derin kıyılarda dalga aşındırması sonucu oluşmuş falez (yalıyar) şekillerine sık rastlanır.

Dağları:
Batı Karadeniz: Küre Dağları, Ilgaz Dağları, Köroğlu Dağları, Bolu Dağları,
Orta Karadeniz: Canik Dağları
Doğu Karadeniz: Rize, Kaçkar, Giresun, Çimen, Kop, Mescit, Akdağ ve Yalnızçam Dağları
Batı Karadeniz’de Ilgaz ve Masruf geçidi. Doğu Karadeniz’de Zigana ve Kop geçitleri vardır.

Ovaları: Bu bölgede ovalar az yer kaplar. Ovalar yer şekillerinin Batı ve Doğu Karadeniz’e göre sade olduğu Orta Karadenizde toplanmıştır. Çarşamba ve Bafra Delta Ovaları bu bölgede yer alır. Bunun yanında Kastamonu, Bolu ve Düzce Ovaları da bu bölgemizde bulunur.

Akarsuları: Başlıca akarsuları Kızılırmak (Türkiye sınırları içinde en uzun akarsuyumuz.), Yeşilırmak, Çoruh (Gürcistan’dan Karadeniz’e dökülür.), Bartın (Az da olsa ulaşım yapılır.), Sakarya, Filyos (Yenice)

Gölleri: Abant, Yedigöller, Sera, Tortum, Uzungöl, Zinav ve Sülük gölleridir. Bu göller heyelan set göllerine örnektir. Baraj Gölleri: Almus, Suat Uğurlu, Hasan Uğurlu Barajları (Yeşilırmak), Hirfanlı ve Altınkaya Barajları (Kızılırmak), Sarıyar Barajı (Sakarya)

İKLİM VE BİTKİ ÖRTÜSÜ

Karadeniz bölgesinde kıyı kesimde Karadeniz iklimi iç kesimlerde Karasal iklim görülür.

Kıyı kesimde görülen Karadeniz iklimi yazları serin kışları ılık her mevsim yağışlı bir iklimdir. En fazla yağış sonbaharda en az yağış yazın alır. Yağışın en fazla düştüğü bölgemizdir. Doğu Karadeniz Türkiye’de en fazla yağış alan bölümdür. Bu iklimin bitki örtüsü karışık ormanlardan oluşur. Türkiye’nin orman varlığının büyük bir kısmı bu bölgemizde bulunur.

İç kesimlerde görülen karasal iklim yazları sıcak ve kurak kışları soğuk ve kar yağışlıdır. iç kesimde görülen karasal iklimde en fazla yağış ilkbahar mevsiminde en az yağış yaz mevsiminde düşer. Bitki örtüsü karasal iklimde Bozkır ot topluluklarından oluşur.

Karadeniz bölgesi bulutlu gün sayısı fazladır. Yağış fazla olduğu için kimyasal çözülme fazladır. Kahverengi orman toprakları görülür.

TARIM VE HAYVANCILIK

Fındık: Ordu ve Giresun illeri en fazla üretimin olduğu illerdir. Dünya fındık üretiminde 1. sırada yer alır.
Çay: Rize ve çevresinde yağışın bol olduğu yıkanmış topraklar üzerinde yetişir. Türkiye’de 1.Sıradadır.
Tütün: Orta Karadeniz bölümü ve Bolu-Düzce ovasında yetişir. Türkiye’de 2.Sıradadır.
Mısır: Kıyı bölgede yağışlardan dolayı doğal yetişir. Bölgede tüketilir. Türkiye’de 2.Sıradadır.
Şekerpancarı: Orta Karadeniz bölümünde yetiştirilir.
Soya Fasulyesi ve Keten-Kenevir: Kastamonu, Sinop, Zonguldak ve Ordu’da yetiştirilir.
Tahıl: Karasal iklimin görüldüğü iç kesimlerde görülür.
Sebze ve Meyve: Sulamanın yapılabildiği kıyı ve iç ovalarda yetiştirilir.
Turunçgiller ve Zeytin: Doğu Karadeniz’de mikroklima özelliği gösteren az bir alanda yetiştirilir.
Hayvancılık: Kıyı kesiminde yağışlı ve gür otlaklara sahip alanlarda büyükbaş hayvan, iç kesimdeki düzlüklerde ise küçükbaş hayvan yetiştirilir. Arıcılık ve balıkçılıkta diğer hayvancılık faaliyetleridir.

YER ALTI ZENGİNLİKLERİ

Taş kömürü: Başta Zonguldak  olmak üzere Bartın ve Kastamonu’da çıkarılır. Türkiye’de tek bu bölgede çıkarılır.
Bakır: Küre (Kastamonu), Murgul (Artvin), , Çayeli (Rize). Türkiye’de 1.Sıradadır.
Manganez: Trabzon, Artvin, Amasya ve Kastamonu’da çıkarılır.

SANAYİSİ

Demir-Çelik Sanayisi: Karabük ve Ereğli Demir Çelik Fabrikaları.
Bakır Tesisleri: Samsun Bakır işletmesi
Şeker Sanayisi: Turhal,Çorum, Kastamonu ve Çorum, Amasya, Suluova, ‘da bulunur.
Tütün Sanayisi: Samsun ve Tokat’ta yer alır.
Kağıt Sanayisi: Batı Karadeniz’de.
Çay Sanayisi: Rize ve çevresi.
Fındık Sanayisi: Giresun ve Ordu’da bulunur.
Gıda ve Dokuma Sanayisi: Büyük kentlerin yakınlarında kurulmuştur.

NÜFUS VE YERLEŞME

Nüfusu 2019 verilerine göre 7,6 milyondur. Nüfus yoğunluğu Km²’ye 53 kişidir. Bu ülkemizin nüfus yoğunluğunun altındadır. Türkiye ortalaması Km²’ye 108 kişidir. (2019) Nüfus yoğunluğunda Doğu Anadolu’dan sonra en az yoğunluktaki 2. bölgedir.  Bu nüfus yoğunluğu Türkiye ortalamasının altındadır. Bölgede geçim kaynakları kısıtlı olduğu için sürekli göç verir. Nüfus dar kıyı bölümüne, iç bölge tektonik ovalara ve Batı Karadeniz’de enerji ve sanayi alanlarında toplanmıştır.

TURİZM

Bolu’da Abant Gölü ve Yedigöller. Kastamonu’da Safranbolu Evleri. Bolu-Kartalkaya ve Ilgaz Dağlarında Kayak Turizmi. Samsun ve Tokat’ta Kaplıcalar. Trabzon-Maçka’da Sümela Manastırı, Uzungöl yaylası, Rize Ayder yaylası vb

KARADENİZ BÖLGESİ KISA NOTLAR

  • Alan bakımından %18 ile 3. Büyük bölgemizdir.
  • Kırsal nüfusun en fazla olduğu bölgemizdir.
  • Ormanlarımızın %27’sine sahip olarak 1.Sıradadır.
  • En fazla yağış alan bölgedir.
  • Nadasa bırakmanın en az olduğu bölgedir.
  • Temel geçim kaynağı tarımdır. Kıyı kesimde balıkçılık.
  • En çok göç veren bölgedir.
  • Güneşten yararlanma oranı en az bölgedir.
  • Gölge uzunluğu en fazla bölgedir.
  • Gece-Gündüz süresi arasındaki farkın en fazla olduğu bölgedir.
  • Kimyasal çözülmenin en fazla olduğu bölgedir.
  • En fazla heyelan olan bölgedir.
  • En fazla falez (yalıyar) olan bölgedir.
  • Çay, Fındık, Mısır, Keten-Kenevir, üretiminde 1. Sıradadır.
  • Taş kömürünün tamamı ve Bakırın yarısı bu bölgeden sağlanır.
  • Kereste en çok Sinop, Kastamonu ve Bolu’da üretilir.
  • Boyuna kıyı tipi görülür.
  • Sıcaklık ortalaması 14-15 derece, yağış ortalama 1000 mm’dir.
  • Çatalağzı Termik Santrali bu bölgededir.
  • Kızılırmak Türkiye’nin en uzun ırmağıdır.
  • Bartın Çayının kısa bir bölümünde akarsu ulaşımı yapılabilmektedir.
  • Karadeniz Bölgesinin önemli şehirleri: Samsun, Trabzon, Ordu, Giresun, Rize, Artvin, Sinop, Kastamonu, Karabük, Zonguldak, Bartın, Bolu, Düzce, Amasya, Çorum, Tokat, Gümüşhane, Bayburt’tur.

MARMARA BÖLGESİ

Marmara Bölgesi Özellikleri
Marmara Bölgesi Haritası

Bölgenin Konumu: Türkiyenin kuzey batısında yer alır. Kuzeyde Karadeniz, Bulgaristan, Batıda Yunanistan, Ege Denizi, Güneyde Ege Bölgesi Doğuda İç Anadolu ve Karadeniz Bölgeleri ile komşudur.

Alanı: Gerçek alanı 67.306 Km². Türkiye yüzölçümünün %8.5’ini kaplar. Yüzölçümü bakımından 6.Büyüklükteki bölgemizdir.

Bölümleri:
Yıldız Dağları (Istranca) Bölümü: Karadeniz kıyı çizgisine paralel şekilde uzanan Yıldız Dağları ve çevresinden oluşur. Bölgede; tarım, hayvancılık ve ormancılık gibi faaliyetlerin yoğunlaştığı bölümdür. Dağlık engebeli arazilerden oluşur. Tarım alanları dardır. Bu nedenle bölge nüfusunun en az olduğu bölümdür.
Ergene Bölümü: Trakya’nın güney ve orta bölümünü oluşturur. Bölgenin en önemli tarım alanlarının bulunduğu yerdir.
Çatalca-Kocaeli Bölümü: Çatalca, Kocaeli yarımadasından oluşur. İstanbul bu bölüm üzerinde yer alır. Türkiye’nin en kalabalık ve ticaret hacminin en fazla olduğu yerdir.
Güney Marmara Bölümü: Alanı en geniş olan bölümüdür. Tarımsal alanı en geniş ve tarım ürün çeşitliliği en fazla olan bölümüdür.

YERYÜZÜ ŞEKİLLERİ

Kıyıları: Marmara bölgesinin Kuzey Marmara ve Karadeniz kıyıları girintili, çıkıntılı değildir. Dalga aşındırması sonucu oluşan Falez (Yalıyar) çok vardır. Fakat Güney Marmara kıyıları girintili-çıkıntılıdır. Erdek, Saros, İzmit, Gemlik  körfezleri bulunur. Gelibolu,Çatalca-Kocaeli, Biga, Kapıdağ, Armutlu, Çatalca-Kocaeli bölgede bulunan  yarım adalardır.

Gökçeada, Bozcaada, Marmara Adaları, İmralı, İstanbul Adaları ise marmara bölgesinde bulunan adalardır. İstanbul ve Çanakkale Boğazları Ria Tipi kıyılara örnektir. Dalga biriktirme şekli olan tomboloya Kapıdağ Yarımadası örnektir.

Dağları: Marmara bölgesi ortalama yükseltisi en az olan bölgedir. En yüksek yeri Uludağ’dır (2543 m). Yıldız (Istıranca) Dağları, Koru Dağlar, Işıklar Dağları, Biga Dağları, Samanlı Dağları bölgede bulunan diğer dağlarıdır. Bölgede yıldız dağları bölümü hariç yer şekilleri sade olduğu için ulaşım kolaydır.Yer şekilleri sade olduğu için ulaşımı da kolaydır.

Ovaları:Bölgenin önemli ovaları; Ergene, Bursa, Adapazarı, Balıkesir Ovalarıdır.

Akarsuları: Susurluk, Meriç ve onun kolu Ergene, Sakarya nehrinin aşağı bölümü bölgede yer alır. Bu akarsuların denize döküldüğü ağız kısmında akıntı fazla olduğu için delta oluşumu görülmez. (Örnek Sakarya nehrinin Karadeniz’e döküldüğü yer.) Akarsuların yatak eğimi az ve yer şekilleri sade olduğu için baraj yapımına uygun değildir.

Gölleri: İznik, Manyas, Sapanca ve Ulubatlı bölgedeki tektonik göllerdir Terkos,  Büyük ve Küçük Çekmece gölleri bölgedeki kıyı seti gölleridir. Bu gölleri (MUSTİ Çekmecede) şeklinde kodlayabilirisniz. İstanbul su ihtiyacını sağlayan Ömerli Baraj gölü de bulunmaktadır.

İKLİM VE BİTKİ ÖRTÜSÜ

Marmara bölgesi konum nedeniyle iklim ve bitki çeşitliliğine sahiptir. Karadeniz kıyılarında Karadeniz iklimi ve bitki örtüsü karışık ormanlardan oluşur. Trakya’nın iç kesimlerinde ılıman karasal iklim hüküm sürer ve burada bozkır ot toplulukları görülür. Güney Marmara bölümünde bozulmuş Akdeniz iklimi görülür. Hakim bitki örtüsü maki çalı topluluklarıdır. Marmara bölgesinde genel olarak geçiş iklimler görülür.

TARIM VE HAYVANCILIK

Marmara bölgesi oransal olarak ekili dikili alanı en fazla olan bölgemizdir. Bunun sebebi bölgede engebeli arazilerin az, geniş düzlüklerin fazla yer almasıdır. Düz alanların geniş olması nedeniyle makineli tarım yaygındır. İklim çeşitliği tarım ürünü çeşitliliğine neden olmuştur.
Tütün: Adapazarı çevresinde yetiştirilir.
Ayçiçeği: Ergene Bölümünde yetiştirilir. Türkiye’de üretimde ilk sırada yer alır.
Zeytin: Güney Marmara kıyılarında yetiştirilir. En kaliteli sofralık zeytinler bu bölgeden elde edilir. (Gemlik)
Pamuk: Balıkesir yaz yağışlarının az olduğu yerlerde.
Şekerpancarı: Kırklareli (Alpullu), Adapazarı ve Susurlukta vb sulanabilen alanlarda.
Buğday: Karasal iklimin görüldüğü alanlarda
Pirinç: Edirne ilimiz, Ergene ve Meriç havzalarında yetiştirilir. Türkiye üretiminde ilk sırada yer alır.
Hayvancılık: Hayvancılık faaliyetleri  genel olarak besicilik ve ahır hayvancılığı şeklinde yapılır. Bunun sebebleri tarım arazilerinin fazla oluşu, tüketici nüfusun fazla olması, ulaşım imkanlarının gelişmiş ve pazarlama sorunun olmamasıdır.  Yoğun nüfusun yaşadığı İstanbul ve çevresinde kümes hayvancılığı, Bursa ve çevresinde ipek böcekçiliği yapılmaktadır.

YERALTI ZENGİNLİKLERİ

Bor: Balıkesir (Susurluk, Bigadiç), Bursa (Mustafakemalpaşa) Türkiye üretiminde ilk sırada yer alır.
Volfram (Tungsten): Ampul sanayisinde kullanılır. Uludağ-Bursa, Demirköy-Kırklareli Türkiye üretiminde ilk sırada yer alır.
Mermer: Balıkesir (Marmara Adası), Bursa, Bilecik inşaat sektöründe kullanılır.
Linyit: Çanakkale Çan, Linyit kömüründen enerji elde eden termik santrali bulunur.
Barit: Lapseki-Çanakkale
Doğalgaz: Kırklareli (Hamitabat) Doğalgaz santrali de bulunmaktadır.
Demir: Kocaeli ve Sakarya
Manyezit-Magnezyum: Bilecik
Krom: Bursa (Orhaneli)
Kurşun-Çinko: Balıkesir ve Çanakkale
Seramik Kili: İstanbul ve Çanakkale

SANAYİSİ

Marmara bölgesinin ekonomisi gelişmiştir. Ülkemizin milli gelirinin %20’si bu bölgeden karşılanır. Sanayi ürünlerinin 1/3’ü bu bölgeden karşılanır. Sanayinin gelişmiş olması; ulaşımın gelişmesi, hammaddenin kolay temin edilmesi, limanların hinterlandının geniş olmas, işgücünün fazla olması, tüketici nüfusunun çok olmasına bağlanabilir.

Bölge enerji üretimi en az olan bölge olmasına rağmen enerji tüketiminde ülkemizde ilk sıradadır. Ülkemizin büyük sanayi şehirleri olan İstanbul, Kocaeli, Adapazarı, Bursa bu bölgede yer alır. İstanbul ülkemizin en işlek ve gelişmiş limanımızdır. aynı zamanda en büyük ithalat limanımızdır.

İpraş Petrol Rafinerimiz İzmit’te  bulunmaktadır. İstanbul (Ambarlı) Doğalgaz ve Fuel Oil santrali, Bursa (Ovaakça) ve Kırklareli (Hamitabat) Doğalgaz santrali, Kırklareli ve Bursa (Orhaneli)’nde termik santraller vardır.

NÜFUS VE YERLEŞME

Nüfusu 2019 sayımına göre 24.4 milyondur. Nüfus yoğunluğu Km²’ye 363 kişidir. Bu nüfus yoğunluğu Türkiye ortalamasının Çok çok üstündedir. (Türkiye ortalaması Km²’ye 108 kişi)  Türkiye’nin coğrafi bölgeleri içinde nüfus miktarı en fazla olan bölgemizidr.

Kentsel nüfus miktarının en fazla olduğu bölgemizdir. Halkın yaklaşık %80 kentlerde yaşar. Nüfus miktarı çok fazla olduğu için diğer bölgelerden ürün temin edilir. Türkiye’nin en kalabalık ili İstanbul İstanbul (15 Milyon) bu bölgemizde yer alır. Diğer büyük şehirler İzmit, Adapazarı, Bursa, Tekirdağ ve Balıkesirdir. diğer büyük illeridir.

TURİZM

Turizm gelirleri en fazla olan bölgemizdir. Marmara bölgesinde başta İstanbul, Bursa ve Edirne olmak üzere Osmanlı dönemi eserleri çoktur. Bursa, Yalova kaplıcalarıyla meşhurdur. Balıkesir’de Manyas Kuş Cenneti bulunmaktadır. Bursa (Uludağ) ülkemizin önemli kış turizm merkezidir. Marmara denizindeki adalar ve kıyılar turist çeken diğer yerlerdir. İstanbul farklı turizm faaliyetlerinin yanında, her yıl düzenlenen fuar ve kongrelerle turist çekmektedir.

MARMARA BÖLGESİ KISA NOTLAR

  • Yüzölçümü bakımından 6. sırada yer alır.
  • Yükselti ortalaması en az bölgemizdir.
  • Bölgelerimiz içinde nüfus miktarı ve nüfus yoğunluğu en fazla olan bölgemizdir.
  • Yurt içinden en fazla göç alan bölgemizdir.
  • Sanayi faaliyetleri gelişmiş ve sanayide çalışan nüfusu en fazla bölgemizdir.
  • Toplam alanına oranla ekili ve dikili alanı en fazla bölgemizdir.
  • Avrupa ve Aska kıtalarında toprağı olan bölgemizdir.
  • İstanbul ve Çanakkale boğazlarına sahip bölgemizdir.
  • Orman zenginliği bakımından Türkiye’de dördüncü sıradadır.
  • İstanbul ve Çanakkale boğazları ria kıyı tipine örnektir.
  • İstanbul limanı en büyük ithalat limanımızdır.
  • Ülkemizde en çok vergi veren bölgemizdir.
  • Bor üretiminde Türkiye’de ve Dünyada ilk sıradadır.
  • Ekonomik faaliyet kollarından hizmet sektörünün en fazla olduğu bölgedir.
  • Çayır ve mera alanlarının en az bölgedir.
  • Ülkemizde enerji üretimi en az ama tüketiminin en fazla bölgedir.
  • Turizm gelirleri en fazla olan bölgedir.
  • Tarım ürünlerinden; şeftali, ayçiçeği, pirinç ve kestane üretiminde ilk sıradadır.
  • Bölgenin madenler bakımından en zengin ili Balıkesir’dir.
  • Kağıt sanayisinin en fazla geliştiği bölgedir.
  • Ortalama sıcaklık 14-16°C, ortalama yağış 600-900 mm’dir.
  • En fazla yağışı kışın, en azı yazın alır. Yazın Karadeniz ikliminin etkisiyle yağış alır.
  • Marmara Bölgesinin Önemli Şehirleri: İstanbul, Bursa, Kocaeli, Adapazarı, Tekirdağ, Balıkesir, Çanakkale, Edirne, Kırklareli, Bilecik, Yalova’dır.

EGE BÖLGESİ

Ege Bölgesi Özellikleri
Ege Bölgesi Haritası

Konumu:  Ülkemizin batısında Ege Denizi kıyısı boyunca uzanan bölgemizdir. Kuzeyinde Marmara Bölgesi, doğusunda İç Anadolu, güneyinde Akdeniz Bölgeleriyle ve batısında Ege Denizi ile komşudur.
Alanı: Gerçek yüzölçümü olan 93.139 Km² ile ülkemiz topraklarının %10.1’ini kaplar.  Yüzölçümü bakımından ülkemizin beşinci büyük bölgesidir.
Bölümleri:
Kıyı Ege Bölümü: Akdeniz iklimi özellikleri görülür. Özellikle ekonomik getirisi yüksek tarım ürünleri yetiştirilir. (Zeytin, Üzüm, Haşhaş, Tütün, İncir vb) Turizm gelişmiştir. Sanayi faaliyetleri oldukça yaygındır.
İç Batı Anadolu Bölümü: Kıyı Ege ile İç Anadolu arasında geçiş özelliği gösterir. Karasal iklim özellikleri görülür. Tarım ve hayvancılık faaliyetleri yaygındır.

YERYÜZÜ ŞEKİLLERİ

Kıyıları: Kuaterner (IV. Jeolojik Zaman) Egeid karası çökerek Ege Denizi oluşmuştur. Bu günkü ege adaları da bu dönemde oluşmuştur. Kıyı Ege Bölümünde dağlar denize dik uzandığı için enine kıyı tipi görülür. Enine kıyı tipinde girinti çıkıntı ve doğal liman sayısı fazladır. Enine Kıyı Tipine kıyıda bir çok körfez, koy, yarımada ve buruna rastlanır. Körfezler: İzmir, Edremit, Çandarlı, Kuşadası, Güllük, Gökova başlıcalarıdır. Yarımadalar: Datça, Reşadiye, Bozburun, Dilek ve İzmir başlıcalarıdır. Ege Bölgesi kıyıları girinti ve çıkıntı çok fazla olduğu için en uzun kıyı uzunluğuna sahiptir. Bu bölgede yer alan Muğla en uzun kıyı uzunluğuna sahip ilimizdir.

Dağları: Kıyı Ege Bölümü sert kütlelere sahip olduğu için faylanma hareketlerine uğradığı için kırıklı dağlar oluşmuştur. Kırıklı dağlar  Kaz Dağı, Madra Dağı, Yunt Dağı, Bozdağlar, Aydın Dağları faylanma sonucu yüksekte kalmış horstlardır. Muğla’da yer alan Menteşe Dağlarının uzanış yönü kıyı çizgisine paraleldir. İç Batı Anadolu bölümünde yükselti artar. Bu bölümde Sandıklı, Alaçam, Murat, Eğriboz başlıca dağlardır.

Ovalar: Kıyı Ege Bölümünde horstlar arasında yer alan Bakırçay, Gediz, Küçük Menderes, Büyük Menderes graben ovalarıdır. Bu ovaların içinden aynı aynı adla geçen akarsular Ege Denizine döküldüğü yerde delta (kıyı ovaları) oluşmuştur. İç Batı Anadolu Bölümünde Yazılıkaya Platosu, Tavas, Banaz, Örencik, Çivril, Örencik ovaları bulunmaktadır.

Akarsuları: Bakırçay, Gediz, K. Menderes, B. Menderes Ege Bölgesinin başlıca akarsularıdır. İç Batı Anadolu’da Susurluk ve Sakarya nehirlerinin kolları bulunmaktadır.

Gölleri: Ege bölgesi göl bakımından zengin değildir. Marmara ve Çamiçi (Bafa) gölü bölgede bulunan doğal göllerdir. Bölgede Adıgüzel, Kemer ve Demirköprü gibi önemli baraj gölleri de vardır.

İKLİM VE BİTKİ ÖRTÜSÜ

Kıyı Ege Bölümünde dağlar deniz kıyısına dik uzandığı için graben ovaları sayesinde denizel etkiler iç kısımlara sokulur. Bu bölümde yazları sıcak ve kurak kışları ılık ve yağışlı Akdeniz iklimi görülür. Hakim bitki örtüsü makidir ve yer yer ormanlardan oluşur.

Batıdan doğuya doğru İç Batı Anadolu Bölümüne gittikçe yükseltinin artması, denizel etkiden uzaklaşması nedeniyle Yazları sıcak ve kurak kışları soğuk ve kar yağışlı karasal iklim görülür.  Bölümün bitki örtüsü bozkır ot topluluklarından oluşur.

TARIMI VE HAYVANCILIĞI

Bölgenin ülkemiz ekonomisine katkısı daha çok tarım alanındadır. Bölümler arası iklim ve yükselti değerlerinin farklı olmasına bağlı yetiştirilen tarım ürünlerinde de farklılık gösterir. Türkiye’nin coğrafi bölgeleri içerisinde tarımsal verimliliğin en fazla olduğu bölgedir.
Tütün: Graben ovalarında yetiştirilir. Ülkemiz tütün üretiminde ilk sırada yer alır.
Pamuk: Kıyı Ege Bölümündeki graben ovalarında tarımı yapılmaktadır.
Zeytin: Üretimde Türkiye’de ilk sırada yer alır. Graben ovalarında tarımı yapılmaktadır. En fazla Edremit, Ayvalık, Burhaniye tarımı yapılır.
İncir: En fazla Aydın çevresinde tarımı yapılmaktadır. (Küçük ve Büyük Menderes)  Ülkemizde üretimde ilk sırada yer alır.
Turunçgiller: Akdeniz ikliminin belirgin olarak görüldüğü kıyı kesiminde yetiştirilir. (Türkiye 2.sırada yer alır.)
Üzüm: Manisa, İzmir, Denizli çevresinde üretilir. Ülke üretiminde ilk sırada yer alır ve ihraç edilen tarım ürünlerimizdendir.
Haşhaş: İç Batı Anadolu’da Afyon başta olmak üzere Uşak, Kütahya çevresinde devlet kontrollünde yetiştirilir. (Uyuşturucu yapımında kullanıldığı için)
Şekerpancarı: İç Batı Anadolu Bölümünde Afyon, Kütahya, Uşak çevresinde yetiştirilir.
Tahıllar: İç Batı Anadolu Bölümünde  karasal iklim şartlarında yetiştirilir.

YERALTI KAYNAKLARI

Krom: Muğla (Fethiye, Köyceğiz), Denizli (Acıpayam, Buldan), Kütahya.
Demir: Edremit (Kazdağı) çevresinde çıkarılır.
Linyit: Kütahya (Tavşanlı, Tunçbilek, Seyitömer), Manisa (Soma), Muğla (Yatağan) ve Denizli çevresinde çıkarılır. 1.Sıradadır.
Civa: Uşak (Eşme) ve İzmir(Ödemiş, Karaburun, Çeşme). 1.Sıradadır.
Bor: Kütahya (Emet) ve Eskişehir (Kırka).
Mermer: Afyon, Kütahya, Manisa ve Denizli.
Zımpara Taşı: İzmir, Muğla, Aydın ve çevresi
Uranyum: Uşak, Manisa, Aydın çevresi
Tuz: İzmir (Çamaltı) tuzlası.

SANAYİSİ

Sanayi faaliyetleri bakımından Marmara Bölgesinden sonra ikinci sırada yer alır. Bölümler arası gelişmişlik farkı bulunmaktadır. Kıyı Ege Bölümü, İç Batı Anadolu Bölümüne göre sanayi bakımından daha gelişmiştir. Bölgenin en büyük ve gelişmiş şehri İzmir Kıyı ege Bölümünde yer alır. İzmir limanı ülkemizin en büyük ihracat limanıdır. İzmir sanayi, fuar, ticaret ve turizm şehridir. Aliağa Petrol Rafinerisi İzmir’de bulunmaktadır.

Muğla (Yatağan, Gökova), Kütahya (Tunçbilek, Seyitömer), Manisa (Soma) Termik Santralleri yer almaktadır. (Linyit) Türkiye’de ilk ve tek jeotermal enerji santrali Denizli (Sarayköy)’de bulunmaktadır. Demirköprü (Gediz), Adıgüzel(B.Menderes) ve Kemer (B.Menderes) hidroelektrik santralleri de vardır.

NÜFUS VE YERLEŞME

Nüfusu 2019 sayımına göre 10,3 milyondur. Nüfus yoğunluğu Km²’ye 110 kişidir. Bu Türkiye ortalamasının biraz üstündedir. (Türkiye ortalaması Km²’ye 108 kişi) En yoğun nüfuslu 4. bölgemizdir.  Kentsel nüfus oranı fazladır. Nüfus kıyı kesimde ve ve graben ovalarında toplanmıştır. İç Batı Anadolu’ya gidildikçe nüfus yoğunluğu azalır. Menteşe yöresi dağlık ve engebeli olduğu için az nüfuslanmıştır.

TURİZM

Ege Bölgesi Marmara Bölgesinden sonra turizm geliri en fazla olan ikinci bölgedir. En fazla gelişen turizm faaliyeti deniz turizmidir. Deniz turizminin geliştiği yerler: Çeşme, Kuşadası, Bodrum, Marmaris, Fethiye vb. Bölge tarihi eserler bakımından da zengindir. Efes, Meryemana, Bergama, Bodrum, Sard, Milet, Pamukkale (Hireopolis), Çavdarhisar bölgedeki önemli antik kentlerdir. Pamukkale travertenleri en önemli turizm merkezlerinden biridir.

EGE BÖLGESİ KISA NOTLAR

  • Alan bakımından 5. sıradaki bölgedir.
  • Orman zenginliği bakımından 3. sıradadır.
  • Ekili ve dikili alan bakımından da 3.sıradadır.
  • En fazla kıyı uzunluğuna sahip bölgemizdir.
  • Ekonomi daha çok tarıma dayalıdır.
  • Sanayi faaliyetleri bakımından Marmara bölgesinden sonra ikinci sırada gelir.
  • Zeytin, Üzüm, Haşhaş, Tütün, İncir üretiminde Türkiye’de ilk sırada yer alır.
  • Termik santralleri çok bulunur; Çünkü linyitin en çok çıkarıldığı bölgemizdir.
  • Tuzun en fazla üretildiği bölgedir (İzmir- Çamaltı Tuzlası)
  • Türkiye’de ilk demiryolu İzmir ile aydın arasına kurulmuştur.
  • Kıyı Ege bölümünün yer şekilleri horst ve grabenlerden oluşur.
  • Türkiye’nin en büyük ihracat limanı İzmirdir. Doğal limandır.
  • Göl sayısı azdır. Bafa ve Çamiçi (Köyceğiz) gölleri bulunur.
  • Turizm ekonomik gelir açısından 2. bölgemizdir.
  • Enine kıyı tipi görülür. Kıyılarda girinti çıkıntı fazladır
  • Dağlar deniz kıyısına dik uzandığı için denizel hava kütleleri iç kısımlara sokulmaktadır.
  • Denizli-Pamukkale travertenleri bu bölgemizde yer alır.
  • Kütahya çini ve porselende ilk sırada gelmektedir.
  • Akarsuların graben ovalarında yatak eğimleri azaldığı için menderes şeklinde akarlar.
  • Seracılıkta Akdeniz Bölgesinden sonra ikinci sırada yer alır.
  • Denizli (Sarayköy) ülkemizde tek jeotermal santraldir.
  • Ege Bölgesinin önemli şehirleri: İzmir, Aydın, Manisa, Denizli, Afyon, Kütahya, Uşak

AKDENİZ BÖLGESİ

Akdeniz Bölgesi Özellikleri
Akdeniz Bölgesi Haritası

Konumu: Ülkemizin güneyinde Akdeniz boyunca uzanır Komşuları batıda Ege, kuzeyde İç Anadolu, doğuda  Doğu Anadolu ve Güney Doğu Anadolu Bölgeleri, Güneyde Suriye, Akdeniz ile komşudur.

Alanı: Gerçek Alanı 122.927 Km²’dir. Türkiye’nin % 15’ini kaplar. Alan bakımından Türkiye’de 5.sıradadır.

Bölümleri:
Adana Bölümü: Bölgenin doğusunda yer alır. Tarım ve tarıma dayalı sanayinin geliştiği bölümdür. Tarımda, sanayide, nüfus ve nüfus yoğunluğunda Antalya bölümünü geçmiştir.
Antalya Bölümü: Bölgenin batısında yer alır. Eğim, engebe ve yükselti fazladır. Turizm, seracılık, ormancılık gibi faaliyetlerin geliştiği bölümdür.

YERYÜZÜ ŞEKİLLERİ

Dağları: Bölgenin büyük bir kısmı Toros Dağları ve yüksek platolarla kaplıdır.Batı Toroslar, Akdağlar, Bey dağları, Dedegöl, Sultan Dağı ve Geyik Dağları, Orta Toroslar: Bolkar Dağları, Aladağlar, Tahtalı ve Binboğa Dağlarıdır. Nur (Amanos) dağları kırıklı dağlardandır. Dağlar Karadeniz bölgesinde olduğu gibi deniz kıyısına paralel olarak uzanır. Bu nedenle kıyı ile iç kesimler arası ulaşım boğaz ve geçitlerle sağlanır. Çubuk, Gülek, Sertavul, Belen geçitleridir. Boyuna kıyı tipleri görülür.

Platoları: Antalya körfezinin batısında Teke Platosu, Mersin (Silifke), antalya (Gazipaşa) arası Taşeli plasu yer alır. Taşeli ve Teke Platoları karstik platolardır.

Ovaları: Çukurova ve Silifke delta ovalarıdır. Çukurova ülkemizin en büyük kıyı ovasıdır. Amik Ovası (Hatay) Çöküntü grbane ovasıdır. Göller yöresinde Elmalı, Kestel, Korkuteli, Tefenni gibi karstik ovalara rastlanır.

Akarsuları: Bölgedeki akarsular düzensiz rejime sahiptir. Bölgenin en önemli akarsuları Asi (Türkiye sınırları dışında doğar, Akdenize dökülür.), Seyhan, Ceyhan, Göksu, Manavgat, Aksu ve Dalaman başlıca akarsularıdır.

Gölleri: Akdeniz bölgesi göller bakımından zengindir. Beyşehir (Ülkemizin 3.büyük gölü), Eğirdir, Burdur, Kovada, Acıgöl, Suğla, Söğüt, Salda, Elmalı ve Avlan başlıca önemli gölleridir.

İKLİM VE BİTKİ ÖRTÜSÜ

Bölgede Toros dağlarının Güney yamaçlarında Akdeniz İklimi görülür. Yazları sıcak ve kurak kışları ılık ve yağışlıdır. En fazla yağış kış mevsiminde , en az yağış yaz mevsiminde düşer. Akdeniz İkliminin görüldüğü yerlerde hakim bitki örtüsü Makidir. Makilerin tahrip edildiği yerlerde Gariglere de rastlanır. Yüksek kesimlerde Kızılçam ormanları ve diğer karışık ormanlara da rastlanır.

Toros dağlarının kuzey yamaçları ve göller yöresinde Karasal iklim koşulları hakimdir. Karasal iklim bölgelerinde bozkır ot toplulukları hakimdir. Ilıman Karsal İklim koşulları hüküm sürer.

TARIM VE HAYVANCILIK

Buğday: Toros Dağlarının kuzey yamaçlarında karasal iklimin görüldüğü alanlarda yetişrilir.
Pirinç: Hatay (Amik Ovası) ve Kahramanmaraş çevresinde görülür.
Pamuk: Çukurova ve çevresinde tarımı yapılır. Türkiye’de Güneydoğu Anadolu bölgesinden sonra 2. sıradadır.
Tütün: Göller yöresinde yetiştirilir.
Turunçgiller: Akdeniz Bölgesi kıyı kesiminde tarımı yapılır. Turunçgiller: Portakal, Mandalina, Limon, Greyfurt, ve Turunçtan oluşur narenciyede denir. Üretimde Türkiye’de ilk sırada yer alır.
Muz: Türkiye’de sadece Akdeniz bölgesinde tarımı yapılır. Anamur (Mersin) çevresinde yetiştirilir.
Zeytin: Kıyı kesiminde yetiştirilir.
Göller Yöresinde:Gül Anason, Haşhaş Şekerpancarı bu yörede yetiştirilir.
Seracılık: Kışların ılık geçmesi Akdeniz Bölgesi seracılıkta ilk sırada yer alır.
Sebzecilik: Antalya ve çevresinde turfanda sebzecilik faaliyetleri de gelişmiştir.
Hayvancılık: Bölgede hayvancılık çok fazla gelişmemiştir. Genelde hayvancılık yaylacılık faaliyetleri ile birlikte yapılır. Toroslar üzerinde kıl keçisi yetiştiriciliği yaygındır. Bunun yanında koyun, sığır yetiştiriciliği de yapılır.

YERALTI ZENGİNLİKLERİ

Krom: Adana (Aladağlar) çevresinde çıkarılır.
Barit: Antalya (Gazipaşa, Alanya)
Boksit (Alüminyum): Akseki (Antalya), Seydişehir (Konya), Saimbeyli (Adana) ve Hatay (Türkiye’de 1.)
Kükürt: Keçiborlu (Isparta)
Demir: Adana (Saimbeyli, Feke), İçel ve Hatay (Payas)
Amyant: İskenderun (Hatay)
Manganez: Adana (Ceyhan) ve Burdur

SANAYİSİ

Adana Bölümünde: Demir Çelik (İskenderun) Mersin (Ataş) Petrol Rafinerisi, Konya (Seydişehir) Alüminyum. Isparta (Keçiborlu) Kükürt İşletmesi,  Gıda, Kimya, Tarım Araçları, Çimento, Dokuma, Tütün, Madeni Eşya, gibi sanayi kolları gelişmiştir.
Antalya Bölümünde: Antalya Ferro Krom, Çimento, Tuğla, Tarım Araçları, Yağ, Gülyağı,  Halıcılık, faaliyeti yapılmaktadır.

TURİZM

Güneşlenme süresinin fazlalığı deniz turizminin gelişmesine neden olmuştur. Karstik araziler yaygın olduğu için mağaracılık turizmi yaygındır. Alanya’da Damlataş Mağarası, Burdur’da İnsuyu Mağarası, Tarsus’ta Ashabı Kehf Mağarası bulunmaktadır.

Düden, Manavgat, Kurşunlu ve Tarsus şelaleleri, Mersinde yer alan Cennet Cehennem Obrukları ve Astım Mağarası turistik yerlerdendir. Türkiye’nin coğrafi bölgeleri içerisinde deniz turizminin en çok geliştiği bölgedir.

NÜFUS VE YERLEŞMESİ

Nüfusu 2019 sayımına göre 10.5 milyondur. Nüfus yoğunluğu Km²’ye 85 kişidir. Bu Türkiye ortalamasının altındadır. (Türkiye ortalaması Km²’ye 108 kişi). Nüfusun büyük bir kısmı kentlerde yaşamaktadır.

İklim elverişli olduğu tarım alanlarında nüfus yoğunlaşmıştır Dağlık bölgeler ve göller yöresi nüfusun seyrek olduğu yerlerdir. Akdeniz Bölgesi nüfusun %70’i Adana Bölümüne toplanmıştır.

AKDENİZ BÖLGESİ KISA NOTLAR

  •  Alan bakımından dördüncü bölgemizdir.
  • Ormanların dağılışı bakımından Karadeniz bölgesinden sonra ikinci sırada yer alır.
  • Hakim bitki örtüsü Makidir.
  • Yaz kuraklığından dolayı orman yangınları çok görülür.
  • Ekili dikili alanlar bakımından Türkiye’de beşinci sırada yer alır.
  • Dağlar kıyı çizgisine paralel uzandığı için Boyuna Kıyı Tipi görülür. Girinti Çıkıntı azdır.
  • Ekonomi tarıma dayanır. Sanayisi de gelişmiştir.
  • İklim elverişli olduğu için muz sadece bu bölgemizde yetişir.
  • Karstik yer şekillerinin en yaygın görüldüğü bölgemizdir.
  • Kışın denizel ve enlem etkisinden dolayı en sıcak bölgemizdir.
  • Göller yöresi kapalı havzası bu bölgemizde yer alır.(Antalya Bölümü)
  • Seyhan ve Ceyhan nehirlerinin oluşturduğu Çukurova ülkemizin en büyük delta ovasıdır.
  • Bölge ikliminin elverişli olması nedeniyle yılda birden fazla ürün elde edilmektedir.
  • Sıcaklığın fazla olması ve buna bağlı buharlaşmanın çok olması nedeniyle en tuzlu denizimiz Akdenizdir.
  • Kışları kısa süren ve ılık ve yağışlı geçen bölgemizdir.
  • Sebze ve meyve erken olgunlaşır. Turfanda sebzecilik yaygın yapılır.
  • Kışın don olaylarının en az görüldüğü bölgedir.
  • Mevsimlik işçi göçlerinin en çok görüldüğü bölgedir.
  • Doğal göller bakımından en zengin bölgedir.
  • Dağlık Taşeli ve Teke Platolarında nüfus azdır.
  • Toros dağları kıyı ile iç kesim ulaşımı olumsuz etkiler.
  • Yazları sıcak ve kurak geçmesi, bu nedenle güneşlenme süresi fazladır.
  • Akdeniz Bölgesinin önemli şehirleri: Adana, Antalya, Mersin, Hatay, Kahramanmaraş, Osmaniye, Kilis, Isparta, Burdur’dur.

GÜNEYDOĞU ANADOLU BÖLGESİ

Güneydoğu Anadolu Bölgesi Özellikleri
Güneydoğu Anadolu Bölgesi Haritası

Konumu: Türkiye’nin güney doğusunda yer alan ve alan bakımından en küçük bölgemizdir.Batıda Akdeniz, kuzey ve doğuda Doğu Anadolu Bölgesiyle, Güneyde Suriye ve Irak ile komşudur.

Alanı: Gerçek alanı 59.176 km²’dir. Alan olarak Türkiye’nin coğrafi bölgeleri içerisinde en küçük bölgesidir.

Bölümleri:
Orta Fırat Bölümü: Karacadağ volkanın batısında kalan kısımını içine alır. Ova ve platolar geniş yer tutar.
Dicle Bölümü: Karacadağ volkanın doğu kısmında kalan Diyarbakır Havzası ile Mardin Eşiğinden oluşur.

YERYÜZÜ ŞEKİLLERİ

Dağları: Bölgenin en önemli yükseltisi Karacadağ volkanı oluşturur. Diğer engebelik alan Mardin – Midyat eşiği oluşturu. Doğu Anadolu bölgesi ile sınırını oluşturan Güneydoğu Toroslar bölgenin önemli yükseltileridir.

Platoları: Gaziantep ve Şanlıurfa platoları bölgede bulunan platolardır.

Ovaları: Harran (Altınbaşak), Suruç, Ceylanpınar, Birecik ovaları bulunmaktadır. Ova ve platolarda yükselti 500 – 800 metre arasında değişmektedir.

Akarsuları: bölgede ülkemizin en fazla su taşıyan ve hidroelektrik potansiyeli yüksek olan Fırat, Dicle Nehirleri yer almaktadır. Fırat nehrinin kolları Göksu ve Nizip akarsuları, Dicle nehrinin kolları Botan, Garzan ve Batman başlıca akarsularıdır.

Gölleri: Doğal göller bakımından fakirdir. en önemli doğal göller Adıyaman’daki Gölbaşı, İnekli, ve Azaplı gölleridir. Akarsuların hidroelektrik potansiyeli fazladır. Bu sebeple baraj gölleri yaygındır.Fırat Nehri’nin üzerinde Atatürk, Birecik Baraj Gölleri, Dicle nehri üzerinde Devegeçidi, Kralkızı, Ilısu, Cizre Baraj gölleri bulunmaktadır.

İKLİM VE BİTKİ ÖRTÜSÜ

Bölge Akdeniz ve karasal iklimin geçiş alanındadır. Yazları karasallık ve enlemden dolayı en sıcak bölgemizdir. Batısında Akdeniz İklimi doğusunda Karasal İklim hakimdir.

Akdeniz ikliminin görüldüğü batı kesiminde yazları sıcak ve kurak kışları kışları Akdeniz iklimine göre daha soğuk geçer. yağışların çoğu kışın düşer. Yıllık yağış miktarı 500- 600 mm civarındadır. Güneyden esen kurutucu çöl rüzgarları nedeniyle buharlaşmanın fazla olması, kuraklığın şiddetini artırır.

Bölgenin doğusuna gidildikçe denizel etkilerden uzaklaşır, yükselti artar ve sıcaklık düşer bu nedenle karasal iklim koşulları hüküm sürer. Yazları sıcak ve kurak kışları soğuk ve karlıdır. Batı kesimine nazaran kar yağışı ve don olayı daha çok görülür.

Akdeniz ikliminin hissedildiği batı bölgelerinde maki türlerine rastlanır. Karasal iklim koşullarının olduğu doğu bölgesinde bozkır ot topluluklarına rastlanır. Dağların eteklerinde, yüksek kesimlerde ve akarsu kenarlarında ormanlara rastlanır.

TARIM VE HAYVANCILIK

Bölgenin ekonomisi büyük ölçüde tarıma ve hayvancılığa dayanır.  Yer şekillerinin sade bir yapıya sahip olduğundan tarım alanları geniştir. Tarım ve hayvancılık halkın önemli geçim kaynağıdır. Yer şekilleri sade olduğu için makineli tarıma elverişlidir.

Tarımda en büyük problem yaz kuraklığından dolayı sulamadır. Tarımda sulamaya en çok ihtiyaç duyan bölgedir. Bu durum GAP projesiyle birlikte aşılmaya çalışılmıştır. GAP Projesinin yapımıyla birlikte sulama imkanlarının artması bölgenin tarımsal üretimini de arttırmıştır.

Yetiştirilen ürünler şunlardır.
Mercimek, Pamuk, Antep Fıstığı üretiminde Türkiyede ilk sırada yer alır. Bunun yanında Buğday, Keten, Çeltik (Pirinç), Nohut ve Susam yetiştirilen bazı ürünlerdir. Bölgenin batısında akdeniz ikliminin belirgin olduğu yerlerde zeytin tarımı da yapılmaktadır. Sulanabilen ovalarda sebze ve meyve yetiştirilmektedir. Bölgede Diyarbakır ve çevresinde karpuz tarımı yapılmaktadır.

Güneydoğu Anadolu Bölgesi platoluk alanlar ve bozkırlar çok görüldüğü için; küçükbaş (koyun,keçi) tarımı çok yapılmaktadır.Siirt çevresinde tiftik keçisi beslenir. Yağışın artış gösterdiği alanlarda büyükbaş hayvancılık faaliyetleri yapılmaktadır.

YERALTI KAYNAKLARI

Petrol: Adıyaman (Kahta), Batman (Beşiri), Diyarbakır, Siirt (Kurtalan, Baykan)çıkarılır. Ülkemizde ilk petrol çıkarımı Batman (Raman) 1940 yılında yapılmıştır. Türkiye üretiminde ilk sıradadır; ancak yeterli gelmediği için ithal edilen enerji kaynağıdır.
Doğalgaz: Mardin-Çamurlu Türkiye’de fazla bulunmaz bu enerji kaynağını da dışarıdan ithal edilir.
Fosfat: Mardin (Mazıdağı) fosfatın en fazla çıkarıldığı bölgemizdir.
Linyit: Adıyaman-Gölbaşı
Manganez: Kilis

SANAYİSİ

Batman Petrol rafinerisi dışında başlıca sanayi kuruluşları un ve unlu ürünler, zeytinyağı, sabun, yem, dokuma, çimento, metal eşya, makine ve tarım aletleri fabrikalarıdır. Bölgede sanayi ve ticaret bakımından en gelişmiş merkezi Gaziantep’dir. GAP Projesinin tamamlanmasıyla birlikte  tarım alanlarındaki su ihtiyacı sağlanarak, bölge ekonomisine katkısı çok daha fazla olacaktır.

TURİZM

Bölgenin başlıca turistik yerleri tarihi yerlerdir. Gaziantep’te Zeugma antik kenti, Harran evleri, Adıyaman Nemrut Dağı Milli Parkı, Hasankeyf, Şanlıurfa Halilülrahman Cami, Balıklı göl, her çok sayıda turistin geldiği yerlerdir. Zengin mutfağa sahip Güneydoğu Anadolu Gastronomi turizminin ilgi odağı haline gelmiştir.

NÜFUS VE YERLEŞME

Nüfusu 2000 sayımına göre 8.8 milyondur. Nüfus yoğunluğu Km²’ye 150 kişidir. Bu Türkiye ortalamasının üstündedir. (Türkiye ortalaması Km²’ye 108 kişi) Bölgede kentsel nüfus oranı fazladır. Gazinatep, Şanlıurfa, Diyarbakır, Mardin bölgede bulunan büyük şehirlerdendir.  Nüfusun bölgenin batısında dağ etekleri ve akarsu boylarında yoğunlaşmıştır.

GÜNEYDOĞU ANADOLU BÖLGESİ KISA NOTLAR

  • Ülkemizin yüzölçümü bakımından en küçük bölgesidir.
  • Nüfus yoğunluğunda Marmara bölgesinden sonra ikinci sırada gelir.
  • Orman zenginliği en az olan bölgedir.
  • Ekonomisi tarım ve hayvancılığa dayanır.
  • Mercimek, Antep Fıstığı, Pamuk ve karpuz üretiminde ilk sırada yer alır.
  • Petrol ve fosfat üretiminde ilk sıradadır.
  • Yaz döneminde en sıcak bölgemizdir. (Karasallık ve Enlem).
  • Bölgenin en önemli yükseltisi Karacadağ sönmüş yanardağıdır.
  • GAP Projesi bölge ekonomisinin gelişmesine katkı sağlamıştır.
  • Türkiye’nin en büyük baraj gölü Atatürk barajı bu bölgede yer alır.
  • Güneydoğu Anadolu Bölgesinin önemli şehirleri: Gaziantep, Şanlıurfa, Diyarbakır, Mardin, Adıyaman, Batman, Siirt’tir.

 DOĞU ANADOLU BÖLGESİ

Doğu Anadolu Bölgesi Özellikleri
Doğu Anadolu Bölgesi Haritası

Konumu: Türkiye’nin doğusunda yer alan alan bakımından en büyük bölgemizdir. Doğuda İran, Gürcistan, Ermenistan, Nahcivan(Azerbaycan) Güneyde Güneydoğu Anadolu Bölgesi ve Irak Batıda Akdeniz ve İç Anadolu Bölgeleri, Kuzeyde Karadeniz Bölgesi ile komşudur.

Alanı: 165.436 Km² alana sahiptir. Bu gerçek alanı ile ülkemizin en büyük bölgemizdir.

Bölümleri:
Yukarı Fırat Bölümü: Bölgenin İç Anadolu ve Akdeniz bölgelerine doğru sokulduğu batı kısmını içine alır. Alanı diğer bölümlerden geniştir. Maden yatakları ve maden çeşitliliği bakımından ülkemizin en zengin bölümüdür.
Yukarı Murat Van Bölümü: Fırat’ın bir kolu olan Murat Nehrinin yukarı çığırı ile Van gölü çevresini içine alır. Bölümün yüzey şekilleri oldukça dağlık ve engebelidir.
Erzurum-Kars Bölümü: Bölgenin kuzeydoğu kısmını içine alır. Türkiye’de ortalama yükseltinin en fazla olduğu bölümdür. Türkiye’nin en soğuk bölümüdür.
Hakkari Bölümü: Bölgenin güneydoğusunda İran ve Irak sınırlarının kesiştiği yerde bulunmaktadır. Türkiye’nin en engebeli bölümüdür.

YERYÜZÜ ŞEKİLLERİ

Dağları: Ortalama yükseltisi en fazla olan bölgemizdir. En yüksek bölgemizdir. Bölgede dağlar doğu batı doğrultuda üç sıra halinde uzanır. Bölgenin kuzeyinde: Çimen, Kop, Esence, Karasu, Allahuekber Dağları
Orta sırada Munzur (Mercan), Karasu-Aras Dağları Güneyde yer alan dağlar ise Güneydoğu Toroslar ve Buzul (Cilo) Dağları bulunmaktadır. Van Gölünün kuzeyinde kuzeydoğu güneybatı yönünde uzanan volkanik dağlar vardır. Bunlar Ağrı, Tendürek, Aladağ, Süphan, Nemrut Dağlarıdır.

Ovaları: Bölgede çok sayıda tektonik ovalar bulunmaktadır. Bölgenin güneyinde: Elbistan, Malatya, Elazığ, Bingöl, Muş, Van, Başkale, Hakkari, Yüksekova ovalarıdır. Bölgenin Kuzeyde ise Erzincan, Tercan, Aşkale, Erzurum, Pasinler, Horasan, Kağızman ve Iğdır ovaları vardır.

Platoları: Bölgenin kuzey doğusunda lav platoları vardır. Bunlar: Erzurum, Kars, Ardahan Platolarıdır. Bu platolar Türkiye’nin en yüksek platolarıdır. Diğer platolar ise bir kısmı İç Anadolu Bölgesinde yer alan Uzunyayla ve Sarıçiçek platolarıdır.

Akarsuları: Doğu Anadolu Bölgesinde kaynağını alan akarsular genellikle sularını ülkemiz dışından denize dökmektedir. Kuzey doğu kesiminin sularını toplayan Aras ve Kura nehirleri Türkiye dışından Hazar gölüne dökülmektedir. Karasu ve Murat nehirleri birleşerek Fırat nehrini oluşturur. Fırat ve Dicle nehirleri ülkemizin büyük bir kısmından sularını toplayarak Basra körfezine dökülür.

Bölgenin batısında Elbistan’dan kaynağını alan Ceyhan nehri Akdenize dökülür. Akarsuların debileri yüksek, yatak eğimi fazla ve derin vadilerden akması sebebiyle hidroelektrik potansiyeli yüksektir. Aras nehri ve Arpaçay Türkiye Ermenistan doğal sınırını oluşturur.

Gölleri: Doğu anadolu Blgesi doğal göller bakımından zengindir. Türkiye’nin en büyük gölü Van Gölüdür. Van Gölü, Nemrut dağından çıkan lavların akarsuyun önünü kapamasıyla oluşmuş volkanik set gölüdür. Kapalı havza özelliği gösterir. Gölün suları sodalıdır. Bölgede yer alan volkanik set gölleri: Erçek, Nazik, Balık, Çıldır, Haçlıdır. Nemrut gölü Nemrut kalderasında yer alan kaldera gölüdür. Hazar Gölü Elazığ’da yer alan tektonik bir göldür.
Ayrıca bölgede Türkiye’nin önemli hidroelektrik santrallerinden Keban ve Karakaya Baraj Gölleri de bulunmaktadır.

İKLİM VE BİTKİ ÖRTÜSÜ

Doğu Anadolu Bölgesi  yüksellik ve karasallığın etkisiyle Karasal İklim hakimdir. Kışları soğuk ve uzun yazları kısa ve serin geçer. Kış yağışları kar şeklindedir. Batı kesiminde Ilıman Karasal İklim koşulları hakimdir. Buralarda En fazla yağış ilkbaharda gerçekleşir. Doğu Anadolu Bölgesi Türkiye’nin coğrafi bölgeleri içerisinde en soğuk bölgedir.

Erzurum Kars Bölümü Sert Karasal İklim hakimdir. yağışlar yaz aylarına doğru kaymaktadır. Bu bölüm Türkiye’nin yaz ve kış mevsiminde en soğuk bölgesidir. bu duruma yükseltinin fazla olması ve karasallık etki etmektedir. Yükseltinin fazla olması İç Anadolu Bölgesinden daha fazla yağış almasına neden olmuştur.

Karasal iklim koşullarının olduğu Doğu Anadolu Bölgesinde hakim bitki örtüsü bozkır ve çayırdır. Yıllık yağış miktarının az olduğu yerlerde doğal bitki örtüsü bozkırdır. Yağışın nispeten arttığı dağlık alanlarda yer yer ormanlara rastlanır. Yükseltinin arttığı yerlerde çayırlar doğal bitki örtüsünü oluşturur.

TARIM VE HAYVANCILIK

Yer şekillerinin dağlık ve engebeli olmasından dolayı tarım alanları azdır.  Tarım daha çok güneydeki tektonik ovalarda (Elbistan, Malatya, Elazığ, Muş) toplanmıştır. Bölgede en çok buğday arpa yetiştirilir. Elbistan, Malatya, Elazığ’da Şekerpancarı; Iğdır’da mikroklima alanı olduğu için Pamuk yetişrilir; Malatya’da Kayısı üretimi dünyada birinci sırada yer alır. Kayısı ithal edilen tarım ürünlerindendir.Patates Erzurum Pasinler ovasında yaygın yetiştirilir. Sıcaklık düşük olduğu için sebze üretimi en az olan bölgemizdir.

Büyükbaş ve küçükbaş hayvancılık faaliyetleri yaygındır.Erzurum Kars Bölümünde büyükbaş mera hayvancılığı yaygındır. Güney bölgelerde ise küçükbaş hayvancılık faaliyetleri yaygındır. Arıcılık Kars ve Bitlis’de yaygın yapılır.  Bölgede tarım alanlarının kısıtlı olduğu için hayvancılık en önemli faaliyettir.

YERALTI ZENGİNLİKLERİ

Doğu Anadolu Bölgesinin ülke ekonomisine en önemli katkısı madencilik ve hidroelektrik enerjisidir. Türkiye’de maden çeşitliliği ve rezervinin(miktar) en fazla olduğu bölgedir. Özellikle Yukarı Fırat Bölümü maden çeşitliliğinin en fazla olduğu bölümdür.
Demir: Sivas (Divriği), Malatya (Hekimhan ve Hasançelebi) gibi ülkemizin önemli demir yataklarıdır.
Krom: Diyarbakır (Ergani), Elazığ (Guleman, Alacakaya) Türkiye üretiminde ilk sırada yer alır.
Bakır: Elazığ(Maden); Malatya (Pötürge) bakır yatakları vardır.
Kalay: Elazığ ve çevresinde;
Kurşun-Çinko: Elazığ (Keban), Malatya (Darende) bu yerlerde çıkarılır.
Oltu Taşı: Süs eşyası yapımında kullanılan oltu taşı Erzurum’un Oltu ilçesinde çıkarılır.
Linyit: Kahramanmaraş (Afşin,Elbistan); Erzurum (Aşkale)
Barit: Muş, Kahramanmaraş (Elbistan);
Amyant (Asbest): Erzincan (İliç)
Kayatuzu: Kars (Kağızman), Erzurum, Ağrı, Iğdır illerinde çıkarılmaktadır.

SANAYİSİ

Bölge ekonomisi tarım ve hayvancılığa dayalıdır.  Genel olarak hayvancılık gelirleri tarım gelirlerinden fazladır. Maden çıkarımı fazla olsa da madene dayanan işletmelerin sayısı azdır. Sanayi faaliyetleri bakımından en geri kalmış bölgelerden biridir.

Elazığ’da Ferro Krom tesisleri, Sivas Divriği’inde demir çelik fabrikası, Kahramanmaraş Afşin Elbistan Termik santrali, Sivas Kangal Termik santrali bölgedeki önemli ağır sanayi kollarıdır. Et kombinalarının bulunduğu iller; Malatya, Erzurum, Elazığ, Van ve Ağrıdır. Şeker fabrikaları: Elbistan, Malatya, Elazığ, Muş, Erzurum, Van ve Erzincan’dadır. Sigara fabrikaları Malatya ve Bitlis’te kurulmuştur. Çimento fabrikaları Elazığ, Erzurum, Kars ve Van’da kurulmuştur. Malatya ve Erzincan’da dokuma ve iplik fabrikaları kurulmuştur.

NÜFUS VE YERLEŞME:

Nüfusu 2019 sayımına göre 6 milyondur. Nüfus miktarı ve nüfus yoğunluğu en az bölgemizdir. Nüfus yoğunluğu Km²’ye 36 kişidir. Bu Türkiye nüfus yoğunluğu ortalamasının çok altındadır. (Türkiye ortalaması Km²’ye 108 kişi) Alan bakımından en geniş bölge olduğu için nüfus dağılışı seyrektir. Nüfus daha çok verimli tektonik ovalarda toplanmıştır.

Nüfusun az olmasında: tarım imkanları az, ulaşım imkanları yetersiz, sanayi ve ticaretin gelişmemiş olması ve iklimin soğuk olması etkili olmuştur. Doğum oranı yüksek olmakla birlikte; iç göçte Karadeniz Bölgesinden  sonra ikinci sırada yer alır.

TURİZM

Bölgede bulunan Ağrı Dağı, Van gölü, Nemrut Dağı, Süphan Dağları, Sat Dağları, Sat Dağları, Mercan (Munzur) Vadisi milli parkları ilgi çeken doğal güzelliklerdir. Bölgede yer alan kış turizm merkezleri Erzurum (Palandöken), Kars (Sarıkamış), Erzincan (Ergan dağı) Van (Abalı), Bingöl (Hesarek), Elazığ (Hazarbaba), Hakkari (Merga Bütan), Muş (Güzeltepe), Bitlis (Nemrut) kayak merkezleridir. Ağrı Doğubayazıt İshak Paşa Sarayı, Kars ani Harabeleri, Van gölü Akdamar adası, Elazığ Harput önemli tarihi turisttik yerlerdir. Erzurum ve Ağrı’da yer alan kaplıcalar da diğer turizm alanıdır.

DOĞU ANADOLU BÖLGESİ KISA NOTLAR

  • Alan bakımından en büyük bölgemizdir.
  • Nüfus miktarı ve nüfus yoğunluğu en az olan bölgedir.
  • Ekili dikili arazi oranı en az olan bölgedir.
  • Sanayisi en geri bölgedir.
  • Büyükbaş ve küçükbaş hayvancılık faaliyetleri gelişmiştir.
  • Malatya kayısı üretiminde Türkiye ve dünyada birinci sırada yer alır.
  • Yukarı Fırat Bölümü zengin maden yataklarına sahiptir.
  • Ortalama yüksekliği 2000-2200 metre ile en yüksek bölgemizdir.
  • Türkiye’nin en büyük gölü olan Van Gölü bu bölgemizdedir.
  • Göç veren bölgemizdir.
  • Sert karasallık nedeniyle tarım ürünleri geç olgunlaşır.
  • Türkiye’nin yaz ve kış mevsimi en soğuk ve kışları en uzun süren bölgesidir.
  • Akarsuların Hidroelektrik enerji potansiyeli yüksektir.
  • Günlük ve yıllık sıcaklık farkının fazla olduğu bölgemizdir.
  • Bölgenin genelinde karasal iklim etkilidir.
  • Doğu Anadolu Bölgesinin önemli şehirleri: Malatya, Elazığ, Tunceli, Erzincan, Erzurum, Bingöl, Muş, Kars, Ardahan, Iğdır, Ağrı, Van, Bitlis, Şırnak, Hakkari’dir.

İÇ ANADOLU BÖLGESİ

İç Anadolu Bölgesi Özellikleri
İç Anadolu Bölgesi Haritası

Konumu: Anadolu yarımadasının iç kısmında yer alır. Güney Doğu Anadolu Bölgesi hariç her bölgemizle komşudur. Kuzeyde Karadeniz, Doğuda Doğu anadolu, Güneyde Akdeniz, Batıda Ege ve Marmara bölgeleriyle komşudur.

Alanı: 163.057 Km² dir. Alan bakımından Doğu Anadolu bölgesinden sonra ikinci büyük bölgemizdir.

Bölümleri:
Konya Bölümü: Bölgenin güney ve güney batı kısmını kaplayan Konya bölümü tümüyle kapalı havza özelliğindedir. bölgenin yer şekilleri bakımından en sade, iklim olarak en kurak bölümdür.
Yukarı Sakarya Bölümü: Bölgenin kuzey batısında yer alır. Sakarya nehrinin yukarı havzasını oluşturur. Bölgede sanayinin en çok geliştiği nüfus yoğunluğunun en fazla olduğu bölümdür. Ülkemizin Başkenti Ankara bu bölümde yer alır.
Orta Kızılırmak Bölümü: Kızılırmak nehrinin İç Anadolu’da çizdiği yayın iki tarafını içine alır. Bölgenin yüzölçümü olarak en büyük bölümüdür. Kırsal nüfus yoğunluğu fazladır.
Yukarı Kızılırmak Bölümü: İç Anadolu Bölgesinin doğusunda yer alır. Bölgenin en engebeli ve dağlık bölümüdür. Bölgenin en küçük ve en soğuk bölümüdür. Sivas ve çevresini kapsar.

YERYÜZÜ ŞEKİLLERİ

Dağları: Yer şekilleri genellikle sade yapıya sahiptir.  Yer şekillerinin sade olması ve Türkiye’nin orta kesiminde yer almasından dolayı ulaşımda bölgenin önemi artmıştır. Bölgenin ortalama yükselti 800-1000 metre arasındadır. Bölgenin en yüksek yeri Yukarı Kızılırmak Bölümüdür. Bölgenin başlıca dağları; Sivrihisar, Sündiken, Akdağ, Kösedağ, Tahtalı, Elmadağ, Hınzır Dağları, Tecer Dağları, Yıldız Dağlarıdır. Bölgenin güneyindeki volkanik dağlar: Erciyes Dağı 3917 metre yükseltisiyle bölgenin en yüksek dağı, Melendiz, Hasandağı, Karacadağ, Karadağ’dır.

Platoları: Palatolar en fazla bu bölgemizde yer alır. Batıda Haymana ve Cihanbeyli, Güneyde Obruk, Doğuda Bozok ve Uzunyayla (Bir kısmı Doğu Anadolu Bölgesine girer.)   Batıda Ege Bölgesi sınırı boyunca Yazılıkaya platosu yer alır.

Ovaları: Konya Ovası, Türkiye’nin en büyük ovasıdır. Eski bir göl tabanıdır. Diğer ovalar: Ereğli, Aksaray, Kayseri, Develi, Ankara, Sakarya ve Eskişehir ovalarıdır.

Akarsuları: Kızılırmak Nehri, Sakarya Nehri, Porsuk Çayı, Delice Irmağı sel rejimli akarsulardır. Kızılırmak ülkemiz sınırları içerisinde en uzun akarsuyumuzdur.

Gölleri: Konya ve tuz gölü kapalı havzası bölgenin güneyinde yer alır. Tuz gölü ülkemizin en büyük ikinci gölüdür. Bölgede bulunan tektonik göller: Tuz Gölü,Akşehir, Eber, Ilgın (Çavuşçu), Tuzla, Seyfe, Mogan, Sultan Sazlığı gölleridir. Meke Tuzlası ve Acıgöl volkanik maar gölüdür. Mogan, Eymir gölleri Alüvyal set gölüdür. Baraj gölleri: Sakarya Nehri (Sarıyar ve Gökçekaya), Kızılırmak Nehri (Hirfanlı ve Kesikköprü) baraj gölleri vardır.

İKLİM VE BİTKİ ÖRTÜSÜ

Bölge dağlarla çevrili olduğundan denizel hava kütleleri bölgeye sokulmaz. İç Anadolu Bölgesinde yazları sıcak ve kurak, kışları soğuk ve kar yağışlı karasal iklim etkilidir. Bölgede doğuya doğru gittikçe yükseltinin artması ile sıcaklık düşer. Bölgede en yağışlı mevsim ilkbahar mevsimidir. Konveksiyonel yağışlar görülür; halk arasında bu tür yağışlara kırkikindi yağışları denir. bölgenin ve ülkemizin en az yağış alan yeri Tuz Gölü ve çevresidir.

Bölgenin hakim bitki örtüsü bozkırdır. Bozkır ilkbahar yağışları ile yeşeren yaz kuraklığı ile sararan ot topluluklarıdır. İç bölgede yağışın fazla olduğu dağlık bölgelerde ormanlara rastlanır. Karasal iklimde ormanların tahrip edildiği yerlerde ortaya çıkan antropojen bozkırların en fazla olduğu bölgedir.

TARIM VE HAYVANCILIK

Bölge ekonomisinin temeli tarıma dayanır. Marmara bölgesinden sonra ekili dikili alanları bakımından ikinci sırada yer alır. Bölgede çalışan nüfusun büyük bir kısmı tarımda çalışır. Tarımın bölgede en önemli sorunu sulama ihtiyacıdır. bu nedenle Nadas tarım yöntemi uygulanır.

Tarım ürünlerinde tahıllar başta gelir. En çok üretimi yapılan tarım ürünü buğdaydır. Bölgenin sulanabilen bölümlerinde şeker pancarı tarımı yapılır. Buğday, Arpa, Yeşil Mercimek, Patates, Şeker pancarı, Elma, Fasulye, Çavdar üretiminde Türkiye’de ilk sırada yer alır. Bunların dışında: Üzüm, Yulaf, Ayçiçeği, Haşhaş, çeşitli meyveler ve sebzelerdir.

Bölgede bozkırların geniş yer kaplamasıyla küçükbaş hayvancılık yaygın olarak yapılır. İç Anadolu Bölgesinde Ankara, Eskişehir çevrelerinde tiftik keçisi, diğer yerlerde daha çok koyun beslenir.

YERALTI ZENGİNLİKLERİ

Krom: Eskişehir (Mihalıççık), Kayseri ve Sivas’ta çıkarılır.
Kaya tuzu: Kırşehir, Çankırı, Nevşehir, Yozgat’da çıkarılır. Göl Tuzu olarak; Tuz Gölünden elde edilir.
Linyit: Sivas (Kangal),Burada bir de termik santralde bulunmaktadır.
Demir: Kayseri (Develi), Sivas (Kangal), Ankara (Haymana).
Toryum: Eskişehir(Sivrihisar).
Çinko: Konya (Bozkır), Niğde (Bor) (Türkiye’de üretimde ikinci sırada)
Lületaşı: Eskişehir (Türkiye’de ve Dünya’da üretimde birinci sırada)
Civa: Konya (Sarayönü)

SANAYİSİ

Bölgede en önemli ulaşım yollarının geçtiği Yukarı Sakarya bölümü Sanayinin en fazla geliştiği bölümdür. Eskişehir: Lokomotif, gıda, yem, motor, çimento, şeker, et deri sanayisi vardır.
Ankara: Makine, uçak, savunma sanayi, elektrikli ev aletleri, dokuma, tarım araçları, çimento, mobilya, selüloz, kağıt, karton, deri ve et sanayi kolları bulunmaktadır.
Konya: Tarım araçları, besin, motor, çimento, süt ürünleri, inşaat malzemeleri, selüloz, kağıt ve şeker fabrikası bulunmaktadır.
Kayseri: Mobilya, Halıcılık, meyve suyu, pamuklu dokuma, pastırma ve sucuk sanayisi.
Kırıkkale: Silah sanayi, Orta Anadolu Petrol  Rafinerisi.
Sivas: Çimento, demir-çelik, besin, yem,  et entegre, demiryolları bakım ve onarım tesisleri vardır.

NÜFUSU VE YERLEŞMESİ

Nüfusu 2019 sayımına göre 12,7 milyondur. Nüfus yoğunluğu Km²’ye 77 kişidir. Bu Türkiye ortalamasının altındadır. (Türkiye ortalaması Km²’ye 71 kişi) Nüfus miktarı bakımından Marmara Bölgesinden sonra ikinci sırada yer alır.

Yukarı Sakarya Bölümü İç Anadolu Bölgesinin en yoğun nüfuslu alanıdır. Türkiye’nin Başkenti ve ikinci büyük kenti Ankara bu bölümde yer alır. Yer şekilleri sade su kaynakları kısıtlı olduğu için toplu yerleşmeler yaygındır. Kırsal alanda konut yapı malzemesi kerpiçtir.

TURİZM

Nevşehir’de peribacaları yeraltı şehirleriyle Kapadokya yöresi, Ihlara vadisi, Derin kuyu (Aksaray) önemli türizm merkezidir.  Konya’da Mevlana türbesi, Çatalhöyük, Kayak merkezleri: Kayseri (Erciyes), Ankara (Elmadağ) Sivas (Kızıldağ) Önemli milli parklar vb yerler önemli turistik mekanlardır.

İÇ ANADOLU BÖLGESİ KISA NOTLAR

  • Nadas uygulamasının en çok görüldüğü bölgedir.
  • Tuz Gölü ülkemizin en büyük kapalı havzasıdır.
  • Ülkemizin ikinci büyük gölü Tuz Gölü bu bölgede yer alır.
  • Türkiye’de Lületaşı üretiminin yapıldığı tek yer Eskişehir’dir.
  • Obruk platosu, Sivas, Çankırı karstik şekillere rastlanır.
  • En çok kullanılan mesken tipi kerpiçtir.
  • Genelde toplu yerleşmeler görülür.
  • Türkiye’nin en az yağış alan bölgesidir. (Tuz Gölü ve çevresi)
  • İç Anadolu Bölgesinin ortalama yükseltisi 1000 metredir. Erciyes Dağı en yüksek yeridir.
  • Küçükbaş hayvancılık yaygındır.
  • İç Anadolu Türkiye’nin coğrafi bölgeleri içerisinde tahıl tarımının en çok yapıldığı bölgedir.
  • Plato bakımından zengindir. Bozok platosu Türkiye’nin en büyük platosudur.
  • Türkiye’nin en geniş ovası Konya Ovasıdır.
  • Türkiye’nin en uzun nehri Kızılırmak’tır. (Sınırlarımız içinde)
  • İç Anadolu Bölgesinin önemli şehirleri: Ankara, Konya, Kayseri, Eskişehir, Sivas, Karaman. Niğde, Aksaray, Nevşehir, Kırşehir, Yozgat, Kırıkkale, Çankırı’dır.

KPSS Coğrafya kategorisindeki diğer ders notları için aşağıdaki linke tıkla.

https://www.aliballi.com/kpsscografya/

Eba Türkiye bölgeler Coğrafyası ile ilgili arama sonuçları için aşağıdaki linki tıkla.

http://www.eba.gov.tr/arama?q=T%C3%BCrkiye%20b%C3%B6lgeler%20co%C4%9Frafyas%C4%B1

About Ali BALLI

Bir cevap yazın

E-posta hesabınız yayımlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir