Okyanuslar ve Denizler Coğrafi Özellikleri
Okyanuslar ve denizler, dünyanın yaklaşık olarak dörtte üçünü kaplamaktadırlar. Su kaynakları içinde okyanuslar ve denizler önemli bir paya sahiptir. Okyanuslar ve denizler dünyadaki su kaynaklarının %97’sini oluşturur ve tuzlu sulardır.
Okyanuslar ve denizler, su kaynaklarının önemli bir kısmını oluşturmaktadırlar. Okyanuslar ve denizler arasındaki tuzluluk oranı ekvatordan kutuplara doğru azalmaktadır.
Okyanuslar ve Özellikleri
Okyanus nedir? Nasıl oluşur? Özellikleri nelerdir? Kıtalar arasındaki büyük çukurları doldurmuş, çok büyük tuzlu su kütlelerine okyanus denir. Yer yüzünde üç okyanus bulunmaktadır. Bunlar büyükten küçüğe göre;
- Büyük Okyanus (Pasifik Okyanusu)
- Atlas Okyanusu (Atlantik Okyanusu)
- Hint Okyanusu’dur.
Büyük Okyanus (Pasifik)
Asya ve Amerika kıtaları arasında kalan dünyanın en büyük okyanusudur. Atlas ve Hint okyanusunun toplamı kadar yüz ölçümüne sahiptir. Büyük okyanus üzerinde en derin yer Filipinler’in doğusunda Mariana Çukuru 11.003 metre derinlik ile dünyanında en derin yeridir.
Pasifik ateş çemberi olarak adlandırılan bölgede depremler ve volkanik patlamaların en çok yaşandığı yerdir. Dünyadaki büyük depremlerin %80’ni pasifik çevresinde meydana gelmektedir.
Atlas Okyanusu (Atlantik)
Dünyada büyük okyanustan sonra en büyük ikinci okyanustur. Jeolojik zamanlarda tek bir kıta olan Pangea’nın bölünmesiyle oluşmuştur. Avrupa ve Afrikayı Amerika Kıtası’ndan ayırır. Porto Riko’nun kuzeyinde 8648 metre derinliğe ulaşan Porto Riko Çukuru okyanusun en derin noktasıdır.
Kuzeyden güneye doğru uzanan dünyanın en uzun Atlas Okyanus Sırtı burada bulunmaktadır. Depremler ve volkanizma okyanus sırtında sık görülmektedir.
Hint Okyanusu
Hindistan, Arabistan, Afrika, Avustralya ve Antartika kara kütleleri ile çevrilidir. Dünyanın üçüncü büyük okyanusudur. Hint Okyanusunun büyük bir bölümü Güney Yarım Küre üzerinde yer alır. Hint Okyanusunun en derin yeri Endonezya Sumatra adası açıklarında 7455 m ile Sunda Çukurudur.
Denizler ve Özellikleri
Deniz nedir? Nasıl oluşur? Özellikleri nelerdir? Okyanuslardan daha küçük ve okyanuslara bağlı olan, genellikle kıta içlerine doğru sokulmuş su kütlelerine deniz denir. Denizler kenar deniz ve iç deniz olmak üzere ikiye ayrılır.
İç Denizler
Okyanuslara boğazlar aracılığıyla bağlanan kıta içerisine sokulmuş denizlere iç deniz denir. İç denizler: Akdeniz, Karadeniz, Kızıldeniz, Baltık Denizi, Azak Denizi, Marmara Denizi, Ege Denizi
Kenar Denizler
Okyanuslardan adalar veya ada yayları ile ayrılmış denizlere kenar deniz denir. Kenar Denizler:
- Büyük Okyanus çevresindeki kenar denizler: Bering Denizi, Ohotsk Denizi, Japon Denizi, Çin Denizi, sarı deniz, Filipinler Denizi
- Atlas Okyanusu çevresindeki kenar denizler: Kuzey Buz Denizi, Manş denizi, Kuzey denizi, Karayip denizi, Antil Denizi, Labrador denizi, Skotya denizi, Gine körfezi, Meksika Körfezi
- Hint Okyanusu çevresindeki kenar denizler: Umman denizi, bengal körfezi, Timor denizi
Okyanuslar ve Denizler Arasındaki Farklar
- Derinlikleri
- Tuzlulukları
- Kapladıkları alanlar
- Kararlardan etkilenme ve karaları etkileme
- Suyun hareketliliği
Bu konu 10.sınıf coğrafya konuları içerisinde yer almaktadır. Üniversite sınavında TYT ve AYT sınavında su kaynakları konusu içinde sorumlu olduğumuz konulardandır. Daha fazla TYT konularını görmek için aşağıdaki bağlantıya tıklayınız.
Okyanuslar ve denizler harita test oyunu için tıklayınız. Okyanus ve denizlerin yerlerini öğrenmek için güzel bir oyun.