Doğa ve İnsan

Doğa ve İnsan Etkileşimi

İnsan hem doğal hem de beşeri unsurlardan oluşan bir çevre içerisinde yaşayan bir canlıdır. İnsanlar yaşamlarını doğanın sağladığı imkanlardan yararlanarak sürdürür.  Ancak doğa her yerde ve her zaman aynı imkanları sunmaz. Doğanın sunduğu imkanların farklılığına bağlı olarak insanların beslenme, giyinme ve barınma şekilleri yer yüzünde farklılık gösterir.

Coğrafya bilminde insan en önemli ve merkezde olan öğedir. İnsan doğal ortamı hem etkiler hem de ondan etkilenir.

Doğal Çevrenin İnsan Yaşamına Etkisine Örnekler

• Soğuk iklim bölgelerinde evlerin dik çatılı, küçük pencereli ve duvarlarının kalın olması
• Güneydoğu Asya’da yaşayan insanların temel geçim kaynağının pirinç olması
• Ilıman kuşakta insanların giysi ihtiyacının mevsimlere göre farklılık kazanması
• Yer şekillerinin engebeli olduğu Doğu Karadeniz kıyılarında temel geçim kaynağı balıkçılık olması
• Kar yağışı ve don olaylarının ulaşımı olumsuz etkilemesi
• Deprem, tsunami ve kasırga gibi olayların can ve mal kaybına neden olması

İnsanın Doğal Çevre Üzerinde Etkisine Örnekler

• Barajların yapılması
• Bataklıkların kurutulması
• Tüneller, viyadükler, köprüler yapılması
• Sulama kanallarının yapılması
• Madenlerin işletilmesi
• Ormancılık faaliyetleri
• Deniz ulaşımında kanalların açılması
• Deniz kıyılarına setlerin yapılması

Doğa ve İnsan Etkileşimi	İnsan Etkisi	Doğa Etkisi
Yağmur ormanlarının büyük bir hızla yok olması.	✓
Her  yıl farklı sayıda tropikal siklonun meydana gelmesi.		✓
Akarsular üzerinde barajlar kurularak elektrik üretilmesi.	✓
Eskimoların iglo adı verilen evlerde yaşaması.		✓
Kişi başına düşen tatlı su miktarının giderek azalması.	✓
Norveç’te balık üretiminin fazla olması.		✓
Ekvatoral bölgede yapı malzemesi olarak ahşap kullanılması.		✓
Ormanlık alanların tarım alanlarına dönüşmesi.	✓
Afrika’da insanların ine kıyafetler giymesi.		✓
Denizlerdeki kirlenmeye bağlı canlı çeşitliliğinin giderek azalması.	✓

Doğal Unsurlar

Doğa ve insan konusu içerinde doğal unsurlar bir başka ifade ile muhteşem dörtlü: atmosfer, litosfer, hidrosfer ve biyosferden oluşur.

Atmosfer (Hava Küre)

Atmosfer (Hava Küre); karalar ortamını, su küreyi ve canlı küreyi çepe çevre saran gazlardan oluşan doğal unsurdur.

• Atmosfer: troposfer, stratosfer, mezosfer, iyonosfer ve egzosfer katmanlarından oluşur.
• Canlı yaşamı ve doğal dengenin devamını sağlar
• Rüzgar, yağmur, kasırga, sis vb iklim olayları atmosferde oluşur.
• Klimatoloji ve Meteoroloji atmosferi inceleyen yardımcı bilim dallarıdır.

Litosfer (Taş Küre)

Litosfer (taş küre); yer kürenin katılaşmış kabuk kısmı oluşan doğal unsurdur.

• Dünyanın kabuğu olarak bilinir.
• Litosferin kalınlığı okyanuslar altında ince, karalar altında kalındır.
• İç kuvvetlerden orojenez (dağ oluşumu), epirojenez (kıta oluşumu), depremler ve volkanik olaylar bu kürede gerçekleşir.
• jeomorfoloji, pedoloji, jeoloji, jeofizik litosferi inceleyen yardımcı bilim dallarıdır.

Hidrosfer (Su Küre)

Hidrosfer (Su Küre); okyanus, deniz, göl, akarsu, kaynak suları, buzullar ve yeraltı sularından oluşan doğal unsurdur.

• Su döngüsünün en önemli ayağını oluşturur.
• Limnoloji, oseonografya, hidroloji hidrosferi inceleyen yardımcı bilim dallarıdır.

Biyosfer (Canlı Küre)

Biyosfer (Canlı Küre); Atmosfer, litosfer ve hidrosferden oluşan doğal ortam içinde yaşayan tüm canlılardan oluşan doğal unsurdur.

• Hayvanlar, bitkiler, insanlar, mikro organik canlılardan oluşur.
• Biyosferdeki canlılar madde döngülerine etki eder.
• Biyoloji, botanik, zooloji biyosferi inceleyen yardımcı bilim dallarıdır.

TYT Coğrafya kategorisine ulaşmak için linki tıklayınız.

https://www.aliballi.com/tytcografya/

Doğa ve insan Eba arama sonuçları için tıklayınız.