Dünyanın Şekli ve Coğrafi Konum

Dünyanın Şekli ve Coğrafi Konum Özellikleri

Dünyanın şekli ve coğrafi konum içerisinde; dünyanın şeklinin sonuçları, günlük ve yıllık hareketin sonuçları Paralel ve meridyenlerin özellikleri konuları işlenecektir. İyi çalışmalar dilerim.

Dünyanın Şekli ve Sonuçları

Dünyanın kutuplardan basık ekvatordan şişkin şekline geoid denir.Dünyanın Geoid Şekli

Dünyanın Şeklinin Sonuçları

  • Ekvator çevresi kutuplar çevresinden daha uzundur.
  • Ekvator yarı çapı kutuplar yarı çapından uzundur.
  • Yer çekimi ekvatordan kutuplara doğru artar.
  • Güneş ışınlarının geliş açısı Ekvatordan kutuplara doğru küçülür.
  • Sıcaklık kutuplara doğru gidildikçe azalır.
  • Paralellerin uzunluğu kutuplara doğru azalır.
  • Kutup yıldızının görülme açısı Ekvatordan kutuplara doğru artar.
  • Haritalarda bozulmalar meydana gelir.
  • Kalıcı kar sınırı Ekvator’dan kutuplara doğru gidildikçe  deniz seviyesine yaklaşır.
  • Tarım, yerleşme, orman üst sınırı Ekvator’dan kutuplara doğru gidildikçe deniz seviyesine yaklaşır.

Coğrafi Konum Özellikleri

Coğrafi Konum: Herhangi bir noktanın dünyadaki yerinin coğrafi koordinatlar (Paralel, meridyen) ve coğrafi özellikler (dağ, ova vb)yardımıyla belirlenmesine denir. Dünyanın şekli ve coğrafi konum başlıklı yazımızın ikinci konusu coğrafi konumdur. Mutlak konum, Göreceli konum olmak üzere ikiye ayrılır.

COĞRAFİ KONUM Mutlak (Matematik) Konum Göreceli (Özel) Konum

Mutlak (Matematiki) Konum 

Dünya üzerindeki bir yerin coğrafi koordinat sistemine (Paraleller, Meridyenler) göre konumuna denir.Coğrafi konum

Paralellerin Özellikleri

  • Başlangıç paraleli Ekvator’dur. En uzun paralel dairesidir.
  • Dünyanın şeklinden dolayı ekvatordan kutuplara doğru uzunlukları azalır.
  • Ardışık iki paralel arası uzaklık her yerde 111 km’dir.
  • Kuzey Yarım Küre’de 90, Güney Yarım Küre’de 90  olmak üzere toplam 180 paralel vardır.

Enlemin Etkileri

Enlem: Herhangi bir yerin ekvatora uzaklığının açı cinsinden değeridir.

  • Güneş ışınlarının geliş açısı Ekvator’dan kutuplara doğru azalır. Buna bağlı olarak sıcaklık Ekvator’dan kutuplara doğru azalır. Bunun sonucunda Ekvatordan kutuplara doğru;
    • Kalıcı kar sınırı alçalır.
    • Orman üst sınırı alçalır.
    • Yerleşme üst sınırı alçalır.
    • Yetiştirilen tarım ürünleri değişir.
    • Toprak tipleri değişir.
    • Bitki örtüsü değişir.
  • Gece gündüz arası süre farkı ekvatordan kutuplara doğru artar.
  • Gurup ve tan süreleri kutuplara doğru uzar.

Meridyenlerin Özellikleri

  • Bütün meridyenler kutuplarda birleşir.
  • Boyları eşittir.
  • Dünyanın şeklinden dolayı aralarındaki mesafe kutuplara doğru azalır. Sadece Ekvator’da 111 km’dir.
  • Londra yakınlarında Greenwich gözlem evinden geçen meridyen  başlangıç meridyeni kabul edilir.
  • 180 meridyen Doğu Yarım Küre’de 180 meridyen Batı Yarım Küre’de olmak üzere toplam 360 meridyen vardır.
  • Her meridyen yayının anti meridyeni vardır.( Örneğin 50° Doğu Meridyenin anti meridyeni 130 Batı Meridyeni’dir.
  • 180° Meridyeni tarih değiştirme çizgisidir.
  • Ardışık iki meridyen arası yerel saat farkı 4 dakikadır.

Boylamın Etkileri

Boylam: Herhangi bir noktanın başlangıç meridyenine olan uzaklığının açı cinsinden değerine  denir.

  • Sadece yerel saat farkları üzerinde etkili olur.

Yerel Saat Hesaplamaları

Dünyanın kendi ekseni etrafındaki dönüşü batıdan doğuya doğrudur. Bu nedenle doğudaki bir yerin yerel saati batıdaki bir yerin yerel saatinden daha ileridir. Yerel saat hesaplanırken;

  • Önce meridyen farkı bulunur.
  • Meridyen farkını bulmak için aynı yarım kürede ise çıkarılır, farklı yarım kürelerde ise toplanır.
  • Bulunan meridyen farkı 4 ile çarpılarak süre farkına çevrilir.
  • Doğuda bir yerin yerel saati isteniyorsa süre farkı eklenir. Batıda ise çıkarılır.

Ortak Saat

Bir ülkenin bulunduğu mutlak konuma göre esas aldığı saat dilimidir. Örneğin: Türkiye 45° Doğu Boylamının yerel saatini ortak saat olarak kabul etmiştir.

Bir ülke doğu batı doğrultuda çok alan kapsıyorsa birden fazla ortak saat kullanılır. Örneğin: Rusya, Kanada, ABD gibi

Yerel Saat

bir yerin güneşe göre belirlenen saatidir. Herhangi bir noktada öğle vakti yaşanıp güneş tam tepe noktasına geldiği saat yerel saat 12:00 ‘dır.

Tarih Değiştirme Çizgisi

180° Doğu Meridyeni tarih değiştirme çizgisidir. Tarih değiştirme çizgisinin doğusunda yer alan Amerika Kıtası ile Batısında yer alan Asya Kıtası arasında bir günlük zaman farkı vardır.180 merdiyeni

Uluslararası Saat Dilimleri

Her 15 Boylam bir saat dilimini gösterir. Saat dilimlerinin sınırları ülke sınırlarını izleyebilir. Türkiye 2. ve 3. saat diliminde toprakları olan bir ülkedir.

Türkiye’nin Mutlak Konumu

Türkiye 36° 42° Kuzey Paraleli 26° 45° Doğu Meridyenleri arasında orta kuşakta yer alır. Dört mevsim belirgin olarak yaşanır. Güneş ışınları dik açılarla düşmez.

Göreceli (Özel) Konum

Herhangi bir yerin kıtalar, denizlere, dağ sıralarına, boğazlara, komşu ülkelere, ulaşım yollarına, yer altı ve yer üstü kaynaklarına vb özelliklerine göreceli konum denir. Kısacası bir yerin kendine has özellikleridir.

Türkiye’nin Göreceli (Özel) Konumunun Sonuçları

  • Asya ile Avrupa arasında köprü görevi yapar.
  • Üç tarafı denizlerle çevrili bir yarımadadır.
  • İstanbul ve Çanakkale boğazlarına sahiptir.
  • Aynı anda farklı mevsim özellikleri yaşanır.
  • Doğusuna doğru yükselti artar.
  • Ulaşım doğu batı yönde gelişmiştir.
  • Akarsuların hidroelektrik potansiyeli yüksektir.
  • Jeolojik olarak genç oluşumludur. Deprem riski fazladır.
  • Kısa mesafelerde farklı iklimler görülür.

Başka konulara çalışmak için tıklayınız.

Dünyanın Şekli ve Coğrafi Konum

Coğrafi Konum

About Ali BALLI

Check Also

Ulaşım Turizm Ticaret Kısa Özet

Ulaşım Turizm Ticaret

Ulaşım Turizm Ticaret Ders Videosu İzle Ulaşım, turizm, ticaret konusu ile ilgili ders videosu izlemek …

3 comments

  1. sayenizde coğrafyayı anladım çok güzel anlatıyorsunuz bütün hocalar sizin gibi anlatsa birde o şekilleri çok güzel çiziyorsunuz çok teşekür ederim sağolun

  2. sayenizde coğrafyayı anladım çok güzel anlatıyorsunuz bütün hocalar sizin gibi anlatsa birde o şekilleri çok güzel çiziyorsunuz

  3. hoca çok iyi ama vaktim yokki hızlandırma olsa video da ya da hoca biraz hızlı anlatsa super olur…

Bir cevap yazın

E-posta hesabınız yayımlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir